یکی از عوامل مهم در شکل گیری رفتارها، افکار، نگرش ها، احساسات، آرزوها و به طور کلی شخصیت نوجوانان، ارتباط با دوستان و همسن و سالان است.
به طور نسبی می توان گفت که در شش سال اول زندگی، خانواده، در شش سال دوم، معلمان و در شش سال سوم زندگی، همسالان و دوستان بیش ترین نقش را در تربیت و شکل گیری شخصیت هر فرد ایفا می کنند.
بدیهی است که برقراری رابطه با دوستان و هم قطاران در هر دوره ای از زندگی واجد اهمیت است. اما در دوره ی نوجوانی با توجه به ویژگی ها و رفتارهایی که توام با نوجوانی است، به ویژه اینکه آنها خواهان مستقل شدن از خانواده، اثبات وجود و کسب هویت اند، اهمیتی مضاعف پیدا می کند.

در دوران نوجوانی نقش همسالان، پررنگ تر می شود. بنابراین ارتباط و دوستی با همسالان قسمتی از رشد شخصیت و هویت یک نوجوان محسوب می شود. توجه و تایید همسالان برای نوجوان از اهمیت بسزایی برخوردار است. زمانیکه نوجوانی نمی تواند روابط موفقیت آمیزی با همسالان خود برقرار کند، علاوه براینکه منبع مهمی از خشنودی خود را از دست می دهد فرصت های لازم برای اکتساب مهارتهای ذهنی، جسمی و اجتماعی را نیز از دست می دهد.

وجود همسالان از چند جهت برای نوجوانان دارای اهمیت است:

1- گروه همسالان زمینه برای نوجوان فراهم می آورد تا مهارتهایی که مبنای دوستی و روابط عمیق بزرگسالی است را فرا بگیرند.

2- گروه همسالان مرجع موقتی برای شکل گیری هویت نوجوان است. یعنی از طریق همانند سازی با همسالان فرایند خودشناسی آغاز می کند اینکه چه کسی هستند و چه تفاوتی با والدین دارند

3- گروه همسالان به استقلال و فردیت نوجوان کمک می کند و با فراهم کردن محیط امن زمینه ساز عدم وابستگی برای او را فراهم می کند.

البته همرنگی و پذیرش از سوی همسالان در اوایل نوجوانی در اوج خود است و پس از 14 سالگی به تدریج کمتر می شود.

 دلایلی که نوجوان از سوی همسالان خود طرد می شوند، عبارت است از: رفتارهای اجتماعی نامناسب و ابراز وجود پرخاشگرانه یا بی کفایتی اجتماعی، عدم جذابیت جسمانی، عقب بودن در تحصیل از دیگران همسالان.              

                                                                                              ~ادامه مطلب ~

روابط دوستی در میان دختران نوجوان : زودتر و عمیق تر از پسران شکل می گیرد . معمولا دختران به صورت گروه های 2 یا 3 نفری ، و پسران در گروه های وسیعتری دوست می شوند. دوستی میان دختران نوجوان بین 14تا16 سالگی تحکیم می یابد و از لحاظ عاطفی ماهیتی بسیار عمیق دارد . دوستان نزدیک افکار ، احساسات و اسرار زندگی خود را با یکدیگر در میان گذاشته و گاهی شیفته ی یکدیگر می شوند . ناگفته نماند که اینگونه دوستی های شدید گاهی خالی از ضرر نیست ؛ غالبا میان دختران نوجوان وابستگی های شدید ، احساس مالکیت و حتی حس حسادت اوج گرفته و با کوچکترین علامتِ حاکی از عدم وفاداری نسبت به یکدیگر ، به خشم می آیند . بین سنین 17 تا 18 سالگی دختران نوجوان در دوستی های خود تنش کمتری تجربه می کنند ، و به تدریج از یکدیگر مستقل شده و نسبت به وجود تفاوت های میان یکدیگر درک بهتری پیدا می کنند . 

در دوستی های پسران : شدت عواطف به اندازه ی دختران نوجوان نیست . مبنای دوستی برای پسران غالبا علاقه مندی به فعالیت های مشترک و تعاون گروهی است . پسران نوجوانی که با یکدیگر دوست می شوند ، به طور گروهی اوقات زیادی را در کنار هم می گذرانند . البته این بدان معنا نیست که در میان پسران ، دوستی ماهیت ضعیفتری داشته باشد . دختران با دوستان نزدیک خود اطلاعات بیشتری را رد و بدل می کنند ، در حالی که پسران نوجوان با دوستان خود بیشتر به فعالیت های اجتماعی – ورزشی می پردازند.

روی هم رفته ، می توان گفت که دوستی در این سنین فرآیندی ظریف و حساس است و بسیاری از نوجوانان ، در خلال کسب استقلال از والدین و هویت های خود ، شدیدا به دوستان نزدیک نیاز دارند.